Woningcorporatie Portaal Utrecht

Ouderen moeten langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen. Ook met een lichte tot matige zorgvraag. Wat betekent dit voor woningcorporaties en waar moeten zij rekening mee houden om woningen te realiseren voor deze doelgroep?

De nieuwe wijk Cartesius in Utrecht wordt ontwikkeld met de kenmerken van de zogenoemde Blue Zones als uitgangspunt. Woningcorporatie Portaal wil in deze groene wijk, gericht op verbinding en gezond wonen, zo’n 400 sociale woningen realiseren. Daarvan zullen ca. 100 woningen geschikt zijn voor ouderen met een zorgvraag, waarmee ze vooral een goed aanbod willen creëren in het gat dat nu ontstaat tussen zelfstandig thuis wonen en het verpleeghuis.  

Een nieuwe doelgroep voor corporaties

De totale nieuwbouwopgave die er voor Nederland ligt, 290.000 woningen voor ouderen tot en met 2030, vraagt van corporaties om zorggeschikte woningen op te nemen in de portefeuille. Portaal ziet ook dat de behoefte groeit en wil voor deze nieuwe doelgroep woningen realiseren. De Stimuleringsregeling Zorggeschikte Woningen ondersteunt gemeenten en corporaties bij die opgave. Daarnaast heeft deze doelgroep andere behoeften en wensen waar rekening mee moet worden gehouden.

Zo wordt in het overheidsbeleid ‘Thuis, tenzij…’ deze doelgroep gedefinieerd als ‘ouderen met somatische en/of psychogeriatrische klachten (dementie). Dit betekent dat de indeling van de woningen geschikt moet zijn voor het ontvangen van intensieve zorg aan het huis. Het zogenoemde volledig pakket thuis (VPT). De zorgaanbieder moet immers zorg kunnen leveren aan deze ouderen in de eigen woning. Ook moet rekening worden gehouden met bijvoorbeeld de mindere mobiliteit van ouderen en mensen met beginnende dementie. Voor deze groep ouderen is het bovendien belangrijk om mogelijkheden te creëren om elkaar te ontmoeten en de samenredzaamheid te bevorderen. In het ontwerp van het gebouw en het terrein daaromheen moet hier ruimte voor zijn.

Het borgen van al deze criteria is dus van belang voor woningcorporaties. Om te voldoen aan de Stimuleringsregeling Zorggeschikte woningen. Maar vooral om er daadwerkelijk aan bij te dragen dat deze doelgroep langer zelfstandig thuis kan blijven wonen.

Expertise zorggeschikte woningen

Terwijl het Voorontwerp voor de woningen van Portaal al was opgesteld door de architect, heeft Portaal extra expertise gevraagd aan Floor Driessen (adviseur bij ICSadviseurs) om het voorontwerp zorgvuldig te toetsen aan de criteria van de Stimuleringsregeling Zorggeschikte Woningen.

“In de ideale wereld wordt al in de definitiefase nagedacht over de vereisten van woningen waar mensen langer thuis kunnen blijven wonen.” vertelt Floor Driessen. “Je kijkt dan verder dan het gebouw, naar de omgeving, naar de inrichting van het leefgebied en -heel belangrijk- naar de aanwezigheid van voorzieningen.” Voor de wijk Cartesius is de gebiedsontwikkeling geënt op de kenmerken van de ‘Blue Zones’ en wordt een wijk gecreëerd die alles in zich heeft voor een gezonder, langer en rijker leven.

ICS kijkt verder dan de vereisten in de Stimuleringsregeling. Er zijn tal van bronnen die input geven voor het realiseren van woningen waar mensen prettig en langer kunnen blijven wonen. Zo is er de Handreiking ‘Zorggeschikt wonen voor senioren’ van Platform31 of de Toolkit Dementievriendelijk Woongebouw. Al deze bronnen bieden lange lijsten van criteria of aandachtspunten om rekening mee te houden. Door de ervaring met diverse projectontwikkelingen in de zorg heeft ICS hier de expertise op ontwikkeld.

Kijken vanuit de mens

“Naast al die feitelijkheden is een stuk inlevingsvermogen ook heel belangrijk.” aldus Floor. “Wat kom je in het gebouw of in je appartement tegen als je in een rolstoel zit of met een rollator loopt? Hoeveel deuren passeer je? Hoe hoog zitten de licht- of liftknoppen? En hoe staat het met de veiligheid van bewoners? Kijken naar de zorggeschiktheid van woningen, bestaand of nieuw, vraagt om kijken vanuit de mens. Wat heeft die nodig?”

In het advies aan Portaal heeft ICS scherpte aangebracht om bijvoorbeeld ruimte te behouden voor stalling van scootmobiels en ruimte voor zitjes. Zo kunnen mensen met dementie zich moeizaam oriënteren. Dan zijn duidelijke herkenningspunten of kleurgebruik in het ontwerp helpend. Maar daarnaast is het belangrijk dat er plekken zijn waar bewoners elkaar treffen. In een aparte ontmoetings-/koffieruimte of gewoon bij de lift. Floor: “Zo leren bewoners elkaar kennen. Ziet een mede-bewoner dan een buurvrouw vertwijfeld rondlopen, dan kun je elkaar makkelijker helpen. ‘Dat is mevrouw Yildiz van nr. 4a’.”