2 mei 2020
Ontwikkeling van een goede woonzorgvisie
De behoefte aan vormen van wonen met zorg in gemeenten neemt toe en verandert.
“Ik ben Floor Driessen en vanuit mijn achtergrond als architect ben ik betrokken geraakt bij het woonzorgvraagstuk voor ouderen. Om te ervaren waar mensen tegenaan lopen die langer thuis moeten blijven wonen, ben ik in Carnisse (Rotterdam Zuid) de wijk in gegaan om het de bewoners zelf te vragen. En door mijn vrijwilligerswerk als bestuurslid bij de Zorgcoöperatie Noordelijk Scheveningen kwam ik met kwetsbare mensen in contact die het wel zelf redden en kon ik ze, als medewijkbewoner én vanuit mijn vak, vragen hoe ze dat doen.
Zo sprak ik bewoners van een voormalig verzorgingshuis die, met het wegvallen van activiteiten en maaltijdverzorging, zelf het voortouw daarin namen.
Ik sprak een lokale ondernemer die boodschappen bezorgde bij oudere mensen en zo meteen een oogje in het zeil hield. Ik maakte wijkbewoners mee die zich verenigden in een zorgcoöperatie om zo voor medewijkbewoners iets te kunnen betekenen. Maar ook sprak ik mensen die tussen wal en schip vallen, de weg naar de zorg niet goed kunnen vinden of eenzaam zijn. Mensen die door gebrek aan geschikte (aanpasbare) woningen moesten verhuizen en de wijk waar ze hun leven lang woonden uit moesten. Er werd gesproken over de toenemende druk van mensen met problemen in straten met veel sociale huurwoningen. En ik vroeg me vooral af wat zich achter al die andere voordeuren van mensen die ik niet gesproken had, afspeelde. Ik vind dat iedereen – kwetsbaar of niet – ertoe doet, talenten heeft en de kans moet hebben om die in te zetten.
Vanuit mijn rol als architect ontwierp ik gebouwen voor de zorg, maar de rol van ontwerper in het gehele proces is te kort. Als architect mis je het voor- en na-traject. Nu bij ICS werken we als team samen aan vraagstukken over wonen en zorg. Vanuit hier kunnen we het brede palet aan diensten aanbieden. Van de eerste vraag tot uitvoering. De vertaalslag maken van een gebruiksproces naar huisvestingsdoelen, daar ben ik goed in. Maar het mooie aan mijn werk bij ICS is de samenwerking met mijn collega’s vanuit verschillende expertises, samen het hele traject kunnen aanbieden en daarnaast mijn eigen kennis op deze manier verder te verbreden. Onze maatschappij ontwikkelt zich steeds meer naar een inclusieve samenleving en met de inrichting en programmering van onze gebouwen, straten, pleinen en parken kunnen we daar een positieve bijdrage aan leveren.”
De woonzorgvisie
De vraag naar vormen van wonen met zorg in gemeenten neemt toe en verandert. En ook is er behoefte aan een integrale benadering van wonen, zorg, welzijn en leefbaarheid. Gemeenten worden aangemoedigd om daarin het voortouw te nemen en een woonzorgvisie is daarbij een effectief instrument.
De Taskforce Wonen en Zorg speelt hierin een rol, en wil met haar ondersteuningsprogramma bereiken dat eind 2020 alle gemeenten in Nederland over een woonzorgvisie beschikken. “Er gaapt een groot gat tussen zelfstandig wonen en het verpleeghuis.” zegt de Taskforce. Ze hebben tot doel om te stimuleren dat in elke gemeente passende woonzorgvormen gerealiseerd worden.
Een collectief panorama op het woonzorglandschap van de toekomst
Floor: “Uit een rondgang langs gemeenten in ons netwerk blijkt dat veel gemeenten nadenken over het vraagstuk rondom wonen en zorg. De manier loopt echter uiteen van het opnemen van een zorgparagraaf in de woonvisie tot een apart opgestelde woonzorgvisie als verbindend stuk tussen het ruimtelijk en het sociale domein.
Ongeacht de vorm, zit de kern van de oplossing in het vinden van nieuwe vormen van lokale samenwerking, waarbij het basisprincipe is: werken vanuit een gemeenschappelijk doel. Gemeenten, woningcorporaties en zorgorganisaties zullen de koppen bij elkaar moeten steken om samen te werken aan een collectief panorama op het woonzorglandschap van de toekomst. Samen werken vanuit een gemeenschappelijk doel met als voorwaarde dat iedereen over de grens van zijn eigen domein durft te kijken en te werken.”
“Het is een gedeeld probleem maar niemand pakt echt die handschoen op en daarom is er nog steeds een tekort aan woonzorgoplossingen.”
Struikelblokken
Uit een eerder project blijkt dat wet- en regelgeving en financieringsstromen struikelbokken zijn. Hoe vloeien besparingen bijvoorbeeld terug naar de juiste plek? Hoe zijn collectieve voorzieningen, zoals een buurthuiskamer, te financieren? Als we bijbouwen, wat gebeurt er met dat vastgoed na de vergrijzingspiek?
“Een open houding en durf om te experimenteren zijn nodig om los te komen van de beperkingen van het systeem. Een van de kernprincipes van ICSadviseurs is échte samenwerking tussen betrokken partijen en daar gaat het nu precies om”, vindt Floor.
Bewonersbehoefte is de basis voor een woonzorgvisie
Floor: “De woonzorgvisie begint met een analyse van de lokale opgave op het gebied van wonen, zorg, welzijn en leefbaarheid voor ouderen en andere mensen met een ondersteunings- of zorgbehoefte. Weet wat er speelt en wat er al is waar je op kan aanhaken als gemeente.
Binnen sommige gemeenten zie je bewonersinitiatieven, bijvoorbeeld dat ze een collectief beginnen om een woongebouw te ontwikkelen. Dat zijn initiatieven die moet je omarmen en op voortborduren. Belangrijk daarbij is dat alle stakeholders meedoen in het formuleren van de gemeenschappelijke opgave. Als dat in beeld is, kunnen scenario’s ontwikkeld worden om aan die gezamenlijke doelen te werken. Dat wordt vastgelegd in een woonzorgvisie. Dit stuk is vervolgens de basis voor het maken van prestatieafspraken tussen gemeente, woningcorporaties, zorgorganisaties en andere betrokkenen om concrete plannen tot uitvoering te laten komen.”
“Graag zou ik gemeenten helpen bij hun regisseursrol om die verbinding te maken tussen alle partijen.”
Hoe kan ICSzorg helpen?
Floor: “Naast het maken van woonzorgvisies begeleiden wij ook de uitvoering ervan. Door deze twee in combinatie aan te bieden kunnen wij naast het uitstippelen van de koers ervoor zorgen dat dat doel ook wordt bereikt.”
“Uniek in onze aanpak zijn onze speciaal ontwikkelde werksessies waarin de doelgroep centraal staat. Ervaringsdeskundigen zijn immers dé experts. Van hieruit komen partijen tot een gezamenlijke vraaggerichte aanpak. Bij ICS spreken we de taal van alle betrokkenen en weten we wat er speelt in de verschillende velden. Dat komt door de jarenlange ervaring die ICS heeft om gemeenten te helpen met integrale vraagstukken. Samen met collega’s die veel gebouwd hebben voor de zorg en uit de zorgwereld komen, kunnen we zo verbanden leggen en inspireren. En de balans houden tussen individuele wensen en collectieve belangen.”
Floor vertelt hoe een woonzorgvisie tot stand komt:
- In teamverband doen we onderzoek naar de vraag die binnen de gemeente speelt over wonen en zorg en wat er al is voor woonzorgbeleid. Hiervoor stellen we een factsheet op.
- Met de interactieve sessie ‘de wijksimulator’ krijgen we met alle betrokkenen de opgave scherp én ontwikkelen we een visie op die opgave in de vorm van gemeenschappelijke doelen
- Scenario’s ontwikkelen, behoeftes kan je op verschillende manieren invullen en die wil je verkennen om goede keuze te kunnen maken. Hiervoor vullen we onze kansenkaarten in.
- Tot slot doen wij een aanbeveling voor je prestatieafspraken met woon- en zorgpartijen.
Wanneer de woonzorgvisie klaar is, starten we met de uitvoeringsfase.
Voor meer informatie: